W cyklu wywiadów z beneficjentami „Co nowego w projektach?” rozmawiamy dziś z Panią Pauliną Nikiel-Muś, Inspektorem Wydziału Rozwoju w Urzędzie Gminy w Kętach.
Pani Paulina jest koordynatorem projektu z ramienia partnera wiodącego – Gminy Kęty.
Witam, pani Paulino. Bardzo dziękujemy za możliwość przeprowadzenia wywiadu.
Na czym polega Wasz projekt?
Głównym założeniem polsko-słowackiego projektu pn. „Zarządzanie kryzysowe bez granic” realizowanego przez Gminę Kęty w partnerstwie z Miastem Turzovka jest integracja transgraniczna w celu zapobiegania skutkom katastrof i zarządzania w sytuacjach kryzysowych.
Wzmocnienie zarządzania kryzysowego i ochrona ludności na obszarze transgranicznym Słowacji i Polski są realizowane poprzez wsparcie techniczne służb ratowniczych, poprawę umiejętności personelu straży pożarnej, zwiększenie świadomości społecznej w zakresie łagodzenia i przystosowania do zmian klimatu, a także przeciwdziałania negatywnym skutkom występowania klęsk żywiołowych.
Jakie są mocne strony projektu?
Realizacja projektu stwarza szereg korzyści, które prowadzą do wzmocnienia bezpieczeństwa i lepszego przygotowania na sytuacje kryzysowe w regionach przygranicznych.
Udział we wspólnych szkoleniach, ćwiczeniach, konferencjach poszerza wiedzę i umiejętności ratowników. Dzięki regularnej współpracy i wymianie doświadczeń zacieśnia się współpraca między służbami, co z kolei prowadzi do wzrostu zaufania między partnerami.
Z kolei doposażenie jednostek straży pożarnych w odpowiednie pojazdy i sprzęt ratowniczy zwiększa zdolność do szybszego i skuteczniejszego reagowania na kryzysy.
Ponadto projekt jest przedsięwzięciem innowacyjnym pod względem technologicznym, gdyż zakupione sprzęty (m.in. bioradar) będą najnowszymi i jeszcze nielicznymi wśród innych jednostek.
W ramach projektu wypracowany został również wspólny model pomocy opisany w „Strategii współdziałania służb ratowniczych w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych”, uwzględniający specyfikę zagrożeń i możliwości poszczególnych krajów, co zwiększa gotowość do działania w sytuacjach kryzysowych.
To również punkt wyjścia do powstania porozumienia o współpracy Gminy Kęty i Miasta Turzovki przy wspólnym reagowaniu na klęski żywiołowe, dzięki czemu zawiązane partnerstwo będzie jeszcze szersze i jeszcze trwalsze.
Dlaczego wybraliście właśnie Interreg?
Przez lata dotychczasowa współpraca Gminy Kęty z Miastem partnerskim Turzovka, która rozwijała się właśnie przy udziale projektów, realizowanych w ramach Interregu, pozwalała na udaną realizację rozlicznych inicjatyw transgranicznych, angażując w ich realizację różne grupy społeczne oraz wykorzystując potencjał lokalnej społeczności.
Tak więc od pomysłu, przez wnikliwą analizę potrzeb, powstał wspólnie przygotowany ze słowackim partnerem projekt skupiający się na nowym obszarze współpracy. A dzięki możliwości wspólnego finansowania i realizacji projektu wybrano właśnie Interreg.
Co daje ten Program w porównaniu z innymi?
Interreg wspiera współpracę transgraniczną w różnych dziedzinach: od rozwoju infrastruktury, transportu, przez ochronę środowiska, wzmacnianie roli kultury i zrównoważonej turystyki, aż po współpracę instytucji i mieszkańców. Dzięki finansowaniu projektów i współpracy międzynarodowej, regiony mogą stać się bardziej konkurencyjne, poprawiając jakość swoich usług, inwestując w zrównoważony rozwój oraz wdrażając innowacyjne rozwiązania. Nawiązywanie kontaktów międzynarodowych, współpracy pomiędzy organizacjami sprzyja wymianie doświadczeń, wiedzy oraz najlepszych praktyk, co szczególnie wyróżnia Interreg w porównaniu z innymi programami.
Jakie korzyści płyną z projektu?
Projekt podnosi skuteczność działań ratowniczych DHZ Turzovka, kęckiej Ochotniczej Straży Pożarnej i Grupy Poszukiwawczo Ratowniczej w Kętach na rzecz ochrony zdrowia, życia, mienia i środowiska na obszarze pogranicza polsko-słowackiego.
Z kolei zakup nowoczesnego sprzętu zwiększa mobilność, wydajność operacyjną oraz pozwala znacząco wzmocnić system bezpieczeństwa po obu stronach granicy, co buduje efektywną współpracę i wzmocnienie potencjału operacyjnego służb ratowniczych.
Kiedy i gdzie zobaczymy efekty?
Efekty projektu są już widoczne. 29 sierpnia 2024 r. dokonano oficjalnego odbioru samochodu dla OSP Kęty. Flota jednostki została zasilona w ciężki samochód ratowniczo-gaśniczego. Zakupiony w ramach projektu sprzęt ratowniczy to także: nowoczesny zestaw do poszukiwań osób podczas katastrof (kamera dzienna, termowizyjna, bioradar); dron z osprzętem, zestaw podpór pneumatycznych do stabilizacji konstrukcji; wyposażenie ratowników- kamizelki i skafandry; pompy szlamowe; zestawy narzędzi ręcznych, narzędzi spalinowych; agregat prądotwórczy; namiot modułowy do zabezpieczenia długotrwałych działań ratowniczych; zestaw ratownictwa medycznego.
Z kolei 4 grudnia 2024 r. w Turzovce odbyło się oficjalne przekazanie do użytku samochodu osobowego wraz z wyposażeniem oraz sprzętem ratowniczym.
Zakupiony przez partnera sprzęt to: wyposażenie ratowników- kombinezony ochronne; zestaw ratownictwa medycznego; stacje radiowe; zestaw oświetlenia i zasilania; narzędzia ręczne i przeciwpowodziowe oraz namiot.
Dodatkowo – jako jeden z kluczowych efektów realizacji projektu – powstało porozumienie o współpracy służb ratowniczych w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych z obu stron granicy, co spowoduje zacieśnienie współpracy, pomocy i działań między jednostkami straży pożarnych. To partnerstwo trwa, a po zakończeniu projektu z pewnością będzie kontynuowane. To bardzo dobry początek i kierunek do dalszego rozwoju w tym zakresie, co przekłada się na dążenie do kolejnych efektów tej wielowymiarowej współpracy. Efektem naszego projektu jest także zacieśnianie współpracy i pomocy pomiędzy jednostkami straży pożarnych poprzez wzajemną wymianę doświadczeń na specjalistycznych szkoleniach dla służb.
Co według Państwa wyróżnia Państwa projekt na tle innych działań transgranicznych?
Realizacja projektu stworzyła nową jakość współpracy w zakresie służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. W Polsce i na Słowacji występują różnice w systemach zarządzania kryzysowego (w przepisach, kompetencjach w zakresie ochrony ludności, postępowaniu w przypadku wystąpienia katastrof), które zmniejszają wydajność operacyjną służb ratunkowych oraz wpływają na szybkość podejmowania wspólnych interwencji w sytuacjach kryzysowych.
Ponadto projekt uwzględnia unikalne potrzeby i specyficzne wyzwania dla naszego regionu (obszary zagrożone powodziami); ma potencjał i trwały wpływ po zakończeniu działań, gdyż przyczynia się do dalszego rozwoju współpracy w przyszłości, Z kolei zakupiony sprzęt ratowniczy, realizacja specjalistycznych szkoleń teoretycznych, ćwiczeń taktyczno-operacyjnych, umożliwiły nabycie nowych umiejętności, wymianę wiedzy i doświadczeń.
W ramach projektu w ścisłej współpracy z ekspertami, strażakami i osobami działającymi przy usuwaniu skutków klęsk zarówno po stronie polskiej jak i słowackiej, powstał także dokument strategiczny, w którym znaleźć można zbiór doświadczeń, wiedzy i przede wszystkim wniosków, wypracowanych podczas działań w projekcie. Strategia jest również punktem wyjścia do powstania porozumienia o współpracy Gminy Kęty i Miasta Turzovki przy wspólnym reagowaniu na klęski żywiołowe.
Czy współpraca spełniła Państwa oczekiwania?
Praca w zespole międzynarodowym, z różnymi grupami społecznymi pozwoliła na wymianę doświadczeń, co znacząco wzbogaciło realizację projektu. Dzięki różnorodności kulturowej, mieliśmy możliwość spojrzenia na realizację z różnych punktów widzenia.
Komunikacja między partnerami była efektywna, pomimo barier językowych, a także różnic w podejściu do wielu spraw. Nowoczesne narzędzia komunikacyjne, spotkania osobiste, ale i te online umożliwiają nam sprawną wymianę informacji.. Jednostki zaangażowane w realizację projektu nawiązały również współpracę poza projektem – uczestniczą w wydarzeniach własnych, czyli uroczystościach, świętach swoich jednostek; planują również inne aktywności związane z działalnością i współpracą również w kwestii kolejnych projektów nakierowanych na rozwój i doposażenie jednostek.
To, co szczególnie nas cieszy, to fakt sukcesu tego projektu i budującej się wieloletniej współpracy. Uważam więc, że projekt ten zdecydowanie spełnił nasze oczekiwania zarówno pod względem merytorycznym, jak i organizacyjnym.
Czy ponownie zdecydowalibyście się na realizację transgranicznego projektu?
Z całą pewnością tak. Biorąc pod uwagę zarówno wyzwania, jak i korzyści wynikające z tej współpracy, ponownie podjęlibyśmy decyzję o realizacji podobnego projektu w przyszłości. Jesteśmy na ukończeniu realizacji tego projektu, a już mamy perspektywy i plany na kontynuację i realizację kolejnego zadania. Realizacja projektu pokazała, jak wielki potencjał drzemie w naszych obszarach. Zawsze staramy się przygotowywać projekty odpowiadające na nasze potrzeby, dające możliwość kontynuacji i budowania dalszej współpracy. Gmina Kęty od wielu lat realizuje projekty transgraniczne w różnych dziedzinach, a mając zaufanego partnera, współpraca i realizacja projektów przebiega sprawnie i bez większych problemów. A że nie boimy się wyzwań, wykraczamy poza utarte horyzonty, to z pewnością przed nami jeszcze wiele transgranicznym projektów.
Czy albo dlaczego współpraca się opłaca?
Realizacja projektu w partnerstwie zawsze wymaga większego zaangażowania i koordynacji działań, niemniej współpraca taka przynosi wymierne korzyści.
W przypadku zaistnienia zagrożeń, klęsk żywiołowych (w tym powodzi) sprawna interwencja jest niezbędna w celu zahamowania niszczącej siły żywiołu.
Należy również pamiętać o równie ważnych działaniach, prowadzonych przed, w takcie jak i po powodziach. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku innych akcji ratowniczych.
Każde z zaistniałych niebezpieczeństw niesie ryzyko zagrażające nie tylko zdrowiu człowieka, ale także infrastrukturze a także całemu środowisku naturalnemu, będącemu pod wpływem danych czynników niszczących. Dzięki nawiązanej współpracy jednostek mamy partnera oraz pewność współdziałania i wzajemnej pomocy.
Jakie trudności napotkali Państwo w realizacji?
Nie nazwałabym tego trudnościami a raczej wyzwaniami. Po pierwsze to współpraca międzynarodowa. Mamy dwa kraje, dwa języki słowiańskie – podobne, a jednak różne. Podczas realizacji projektu współpracujemy z dwoma jednostkami straży pożarnych i grupą poszukiwawczo-ratowniczą w ciężkim i odpowiedzialnym temacie bezpieczeństwa, zagrożeń, katastrof. Koordynacja działań musi uwzględniać indywidualne i wspólne potrzeby. Przygotowanie szkoleń teoretycznych, ćwiczeń taktyczno-operacyjnych oraz zakup specjalistycznego sprzętu ratowniczego również wymagały dobrego przygotowania merytorycznego zespołu projektowego oraz współpracy z partnerem na wielu płaszczyznach. Włożony trud przyniósł jednak owoce, które w pełni rekompensują podjęty wysiłek.
Bezpieczne Pogranicze – to jakie Państwa zdaniem Pogranicze?
Bezpieczne Pogranicze to w mojej opinii po pierwsze gotowość do działań jednostek ratowniczych, po drugie gotowość do partnerstwa, współpracy i pomocy oraz po trzecie odpowiednie wyposażenie techniczne w sprzęt, który umożliwi skuteczne przeciwdziałanie i niwelowanie skutków ww. problemów i zagrożeń.
Podjęcie kolejnych różnorodnych środków prewencyjnych przeciw wystąpieniu różnego rodzaju niebezpieczeństw sprawi, iż Gmina Kęty i Miasto Turzovka staną się miejscami jeszcze bardziej bezpiecznymi i rozwijającymi się w sposób zrównoważony. Zaowocuje to w dłuższej perspektywie czasowej napływem nowych mieszkańców oraz potencjalnych inwestorów, dzięki czemu możliwy będzie również rozwój gospodarczy tych terenów.
Co było/jest dla Państwa największym zaskoczeniem – pozytywnym lub negatywnym podczas realizacji projektu?
Zaczynając analizę projektu od etapu jego przygotowywania poprzez realizację nasuwa się jeden wniosek – dotknęliśmy bardzo ważnego obszaru bezpieczeństwa, identyfikując i odpowiadając na potrzebę lepszego przygotowania na sytuacje kryzysowe w regionach przygranicznych. Impulsem do przygotowania projektu były uwarunkowania terenowe i położenie naszych obszarów w rejonie górzystym nad rzekami górskimi w pobliżu zlewisk i zbiorników wodnych jak i przykre doświadczenia (powodzie z lat 1997, 2005 czy 2010) – obszary te należą do miejsc zagrożonych powodziami o charakterze klęsk żywiołowych. Na nieszczęście scenariusz ten szybko się ziścił. Wydarzenia z 2024 roku, podczas których ponownie musieliśmy się zmierzyć z niezwykle potężnym żywiołem wody, potwierdzają, że jest to temat aktualny i nader ważny, gdyż zmiany klimatyczne są nieuniknione, a inwestycje w doposażenie i ludzi są dobrze zainwestowanymi środkami.
Wywiad przeprowadził Piotr Biel, Wspólny Sekretariat
