Dnia 27 listopada 2025 r. w Villi Bolestraszyce odbyła się konferencja inaugurująca projekt pt. „Pakt na rzecz „zielonych płuc” Pogranicza Polsko-Słowackiego” realizowanego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027. W spotkaniu uczestniczyli Partnerzy projektu: przedstawiciele Arboretum i Zakładu Fizjografii w Bolestraszycach (Partnera Wiodącego) oraz Gminy Stakčín ze Słowacji – w tym Starosta Gminy Dušan Kolcun i Koordynator Projektu Igor Kudzej. Obecni byli także m.in. Wicestarosta przemyski Jan Janusz, Wójt Gminy Krasiczyn Krzysztof Dobrowolski, Wójt Gminy Komańcza Roman Bzdyk, Pani Beata Rupar z Urzędu Marszałkowskiego oraz kierownik Katedry Konstrukcji Maszyn Politechniki Rzeszowskiej prof. dr hab. inż. Grzegorz Budzik.
Konferencja obejmowała przedstawienie planu i założeń realizowanego projektu oraz prezentacje Partnerów przybliżające historię Arboretum i Zakładu Fizjografii w Bolestraszycach oraz Gminy Stakčín. Wypowiedzi te wzbogacone zostały o zapoznanie ze sposobami wykorzystania metod zachowania dziedzictwa Pogranicza zawartych w projekcie.
W odniesieniu do znaczenia projektu dla przyszłych pokoleń i występujących na pograniczu zasobów głos zabrał RNDr. Igor Kudzej: „Projekt służy zachowaniu przyrody i wartości naszych obszarów dla następnej generacji. Chcemy zapewnić i przygotować zasoby, którymi będą zajmować się zarówno mieszkańcy jak i turyści, aby ochraniać naszą przyrodę i wykorzystywać jej naturalne dobra na naszych terenach. Jesteśmy tutaj, żeby stworzyć podstawy, którymi będziemy się kierować nie tylko my, pracownicy i turyści, ale też następne pokolenia.”
O szerokich celach inicjatywy oraz wspólnym dziedzictwie pogranicza mówił dr hab. Narcyz Piórecki, prof. UR, dyrektor Arboretum i Zakładu Fizjografii w Bolestraszycach: „Założeniem projektu jest zacieśnienie współpracy i wzajemnych relacji między stroną słowacką a polską. Mamy wspólne korzenie historyczne i jesteśmy na bardzo podobnym terenie przyrodniczym, który jest jeszcze w bardzo dobrej kondycji. Zachowana jest też tradycja kulturowa. Chcemy to wszystko przypomnieć i odtworzyć, ale z wykorzystaniem dla współczesnego pokolenia oraz zrobić inwentaryzację, sprawdzić, co jeszcze mamy w terenie. To wszystko chcemy zachować, zaszczepić i pokazać, że droga zachowania tych rzeczy jest też drogą ważną dla współczesności.”
„Mając na myśli nowe technologie skłaniamy się ku digitalizacji obiektów – daje to możliwość szerokiej dostępności wyników projektu poprzez trójwymiarowe wizualizacje, publikacje w Internecie, tworzenie rzeczywistości wirtualnej, a także odtworzenie zabytków, przyrody, techniki, architektury z zastosowaniem technologii druku 3D.” – tak opisuje rolę nowych technologii w ochronie dziedzictwa kulturowego prof. dr hab. inż. Grzegorz Budzik.
W trakcie spotkania i w rozmowach wybrzmiały wspólne cele projektu: ochrona i zachowanie dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego pogranicza, wzmocnienie współpracy polsko-słowackiej oraz przygotowanie zasobów z myślą o przyszłych pokoleniach. Zwracano uwagę zarówno na potrzebę inwentaryzacji i odtwarzania tradycji, jak i na rolę nowoczesnych technologii, umożliwiających skuteczne dokumentowanie i udostępnianie tych wartości.
